TREŚCI Z DZIAŁU ATMOSFERA

 ZAGADNIENIA Z DZIAŁU  ATMOSFERA

1. Jaką rolę pełni ozon, gdzie się znajduje?

OZON ODBIJA ZABÓJCZE PROMIENIOWANIE ULTRAFIOLETOWE. ZNAJDUJE SIĘ W STRATOSFERZE (ok. 20 km nad nami).

2. Gdzie zanotowano rekordowe temperatury powietrza na Ziemi

na obszarze zaludnionym:

Syberia Ojmiakon  ok. - 71 C

na Ziemi w ogóle:

Wostok na Antarktydzie - 89 C

Dolina Śmierci w USA ok. 57 C

3. Co to znaczy ALBEDO?

Albedo to zdolność do odbijania promieni słonecznych.

Np. śnieg odbija ok. 95% promieni, czyli ma albedo 95%

Asfalt zaś 5 % (czyli szybko się nagrzewa)

Np. klatka meteorologiczna (z przyrządami meteorologicznymi) jest biała, by się nie nagrzewała.

4. Oblicz temperaturę na szczycie, gdy u podnóża 1000 m niżej jest 2 C

2000 m -- ?

1000 m --  2 C

Odpowiedź:  temp. spada o 0,6C/100m czyli 6C/1000m

2-6= -4

5. Gdzie są duże amplitudy temperatur dobowych, a gdzie rocznych?

DOBOWE:     na pustyni

ROCZNE:     na Syberii

6. Narysuj ruch powietrza od wyżu do niżu na półkuli północnej

Rysujemy strzałki pamiętając o tym, że powietrze skręca w prawo zgodnie z Siłą Coriolisa.

7. Gdzie wieją takie wiatry?

MONSUN w południowej Azji

BRYZA na wybrzeżu

PASAT od zwrotnika do równika

8. Jaka to chmura?

W kształcie kowadła CUMULONIMBUS  - chmura burzowa

W kształcie piórka CIRRUS - zapowiada pogorszenie się pogody, nadejście frontu atmosferycznego

W kształcie kłębów CUMULUS - zwykle nie dają deszczu

9. Jakie są rodzaje opadów?

DESZCZ

ŚNIEG

MŻAWKA

KRUPA ŚNIEŻNA

GRAD

10. Jakie znasz rodzaje osadów atmosferycznych?

ROSA 

SZRON

GOŁOLEDŹ

SZADŹ

11. ROZPOZNAJ PO PRZEBIEGU OPADÓW JAKA TO STREFA KLIMATYCZNA.

jeśli cały rok duże opady - STREFA RÓWNIKOWA

jeśli brak lub małe opady - STREFA ZWROTNIKOWA

albo OKOŁOBIEGUNOWA

12. Jakie gazy tworzą tzw. efekt cieplarniany?

Para wodna

Dwutlenek egla

Ozon

Metan

Freon

TREŚCI Z DZIAŁU ZIEMIA WE WSZECHŚWIECIE Z PODRĘCZNIKA DO LICEUM

  WYBRANE PRZEZE MNIE TREŚCI Z PODRĘCZNIKA DO LICEUM

1. Jak się nazywa amerykański astronom, który udowodnił, że we wszechświecie istnieje wiele galaktyk?

Jest on autorem teorii "Wielkiego wybuchu" (Big Bang)

EDWIN HUBBLE

2. Gdzie znajduje się teleskop kosmiczny Hubble'a?

NA ORBICIE OKOŁOZIEMSKIEJ

3. Jakie są typy galaktyk

ELIPTYCZNE

SPIRALNE np. nasza galaktyka Droga Mleczna

NIEREGULARNE

4. W jakich jednostkach mierzy się odległości w kosmosie?

JEDNOSTKA ASTRONOMICZNA - AU - równa średniej odległości ZIEMIA-SŁOŃCE

ROK ŚWIETLNY - odległość przebyta przez światło w próżni w ciągu jednego roku.

PARSEK -

5. Co się stanie ze Słońcem za 5 mld lat?

STANIE SIĘ CZERWONYM OLBRZYMEM (jego rozmiary zaczną wzrastać) - pochłonie m.in. ZIEMIĘ.

Potem stanie się BIAŁYM KARŁEM (gwiazdą o niewielkich rozmiarach)

6. Co to jest supernowa?

TO GWIAZDA, KTÓREJ JASNOŚĆ NA SKUTEK WYBUCHU WZROSŁA W KRÓTKIM CZASIE

NAWET MILION RAZY. Zwykle supernowa przekształca się w czarną dziurę.

7. Dlaczego na Ksieżycu są kratery?

KSIĘŻYC nie ma atmosfery, więc ciała niebieskie uderzają w niego z ogromną siłą. 

8. Z czego składają się pierścienie Saturna?

Z brył lodu i skał o rozmiarach od kilku cm do 100 m

9. CZYM SIĘ RÓŻNI PLANETA, OD PLANETY KARŁOWATEJ?

tym, że nie oczyściła sąsiedztwa swej orbity z innych obiektów.

10. GDZIE ZNAJDUJE SIĘ CERES, A GDZIE PLUTON I ERIS?

Ceres krąży w pasie planetoid między Marsem a Jowiszem,

Pluton i Eris znajdują się na orbitach za Neptunem w tzw. pasie Kuipera.

11. JAK UKŁADA SIĘ ZBUDOWANY Z LODU, GAZÓW i OKRUCHÓW SKALNYCH WARKOCZ KOMETY?

Zawsze w kierunku przeciwnym od Słóńca, co jest spowodowane oddziaływaniem wiatru słonecznego.

12. SKĄD SIĘ WZIĄŁ KRATER BARRINGERA?

To efekt uderzenia wielkiego meteorytu ok.20-50 tys. lat temu.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Krater_Meteorytowy

13. CO TO JEST ZENIT, A CO TO NADIR?

Zenit to punkt nad obserwatorem, nadir zaś dokładnie pod nim.

14. JAK POWSTAJE ZAĆMIENIE KSIĘŻYCA I ZAĆMIENIE SŁOŃCA?

15. GDY KSIĘŻYC MA KSZTAŁT LITERY D, WKRÓTCE BĘDZIE PEŁNIA CZY NÓW?

A JEŚLI MA KSZTAŁT C?

Jeśli ma kształt D (tak jak na rysunku 3) wkrótce będzie PEŁNIA (rys. 5)

Jeśli C (tak jak na rysunku 7 i 8) - wkrótce nastąpi NÓW (rys.1)

16. CZY ROK 2021 BĘDZIE PRZESTĘPNY? SKĄD TO WIADOMO?

NIE BĘDZIE, bo nie dzieli się przez 4.

Typowe pytania - CZĘŚĆ DRUGA

 TYPOWE ZADANIA

PROSZĘ PRZEANALIZOWAĆ

(PONIŻEJ SĄ ODPOWIEDZI)

1. Oblicz rozciągłość południkową i równoleżnikową AZJI

mając dane skrajne punkty:

Na północ – przylądek Czeluskin – 77°43’N;

Na południe – przylądek Piai – 1°16’N;

Na zachód – przylądek Baba – 6°03’E;

Na wschód – przylądek Dieżniewa – 169°40’W;

2. Na podstawie opisu rozpoznaj planety Układu Słonecznego:

A) planeta, która najszybciej się porusza wokół Słońca - 

B) planeta z silnym efektem cieplarnianym - 

C) planeta z księżycem Europa -

D) planeta, która "toczy się" po orbicie -

E) planeta, która najwolniej porusza się wokół Słońca

F) planeta, która obraca się na zachód - 

G) planeta, gorąca po jednej stronie, zimna po drugiej -

3.

Dokończ zdania:

Siła Coriolisa ma związek z ruchem ........................... Ziemi.

Przypływy następują co około .......................... godzin.

Peryhelium to moment, w którym Ziemia jest ............................. Słońca.

4. Wybierz odpowiedź:

Ziemia jest odległa od Słońca o 

a) 150 milionów km

b) rok świetlny

c) 300 tys. km

5. W zlewisku jakiego oceanu leżą?

Rzeki syberyjskie np. Ob i Lena - .....................

Amazonka - ...........................

Nil - ............................

Ganges - .............................

Jangcy - ...............................

Onyx – największa i najdłuższa rzeka na Antarktydzie, o długości ponad 30 kilometrów- ...............................

6. 

Kiedy wschód Słońca następuje dokładnie na wschodzie - 

Kiedy wschód Słońca jest najbardziej na południe (na SE) -

Kiedy wschód Słońca jest najbardziej na północ (na NE) -

7.

Jak nazywa się archipelag z takimi wyspami jak Borneo i Sumatra?

Jak nazywa się morze znajdujące się na południu Ameryki Północnej?

Na jakim półwyspie leży Wietnam?

Na jakim półwyspie leży najwyższy budynek świata?

Największa wyspa Europy to...

W jakiej strefie klimatycznej leży Amazonka?

W jakiej strefie klimatycznej leży Sahara?

-----------------------------------------------

Rozwiązania:

1. 

Południkową:

bierzemy skrajne punkty na północy i południu

Równoleżnikową

skrajne punkty na wschodzie i zachodzie

np. w przypadku AZJI

ZATEM:

południkowa:

77°43' - 1°16’ =  78° 59'

równoleżnikowa:

6°03’ +169°40’= 175°43'

2.

A) MERKURY

B) WENUS

C) JOWISZ

D) URAN

E) NEPTUN

F) WENUS

G) MERKURY

3.

obrotowym

12 h

najbliżej  ( https://news.astronet.pl/wp-content/uploads/2019/12/orbita.png )

4. 

a)

5.

Arktyczny

Atlantycki

Atlantycki

Indyjski

Spokojny (Pacyfik)

Południowy

6.

w 1. dzień wiosny i jesieni

w 1. dzień zimy

w 1. dzień lata

7.

Malajski

Karaibskie

Indochiński

Arabski

Wielka Brytania

równikowej

zwrotnikowej

Typowe pytania - CZĘŚĆ PIERWSZA

 

TYPOWE PYTANIA:

1. Uszereguj skale w kolejności od najmniejszej do największej:

1:20 000 

1 cm → 30 km

1:150 000 000

2. Dokąd dotarli podróżnicy?

Vasco da Gama

Bartolomeu Dias

Krzysztof Kolumb

Ferdynand Magellan

3. Wymień w kolejności oceany, którymi płynęła pierwsza wyprawa dookoła świata.

4. Wymień oceany światowe w kolejności od największego do najmniejszego

5. Wymień kontynenty w kolejności od największego do najmniejszego

6. Do jakiego kontynentu należy:

Grenlandia

Madagaskar

Borneo

Nowa Zelandia

Kuba

Islandia

7. Jak się nazywa?

Najdłuższa rzeka świata

Największa wyspa świata

Najgłębsza depresja świata

Najgłębsze jezioro świata

Najwyższy szczyt świata

Największa głębia na oceanie

8. Uzupełnij wykorzystując: KASPROWY WIERCH, GRZEŚ, MORSKIE OKO, RYSY, DOLINA KOŚCIELISKA, CZARNY STAW POD RYSAMI, GIEWONT

Tatry Zachodnie: ….....................................................

Tatry Wysokie: ….........................................................

9. Uzupełnij:

Endemity tatrzańskie to rośliny, które ….

Relikty tatrzańskie to rośliny, które ….

Regiel górny to piętro roślinne, w którym rosną ….

Powyżej kosodrzewiny znajduje się piętro ….

Rysy znajdują się na granicy polsko-....

Tatry to najwyższa część …...

Wiosną w dolinach tatrzańskich można podziwiać jak kwitną na fioletowo …...........

Oscypek to ser wyrabiany z mleka …..

10. Prawda czy fałsz?

Wapienie to skały magmowe.

Szlak Orlich Gniazd – to miejsce, gdzie jest najwięcej orłów bielików.

Zjawiska krasowe mają związek z rozpuszczaniem skał wapiennych.

Przykładem ostańca jest Jaskinia Łokietka.

Ponor to miejsce, gdzie woda podziemna wypływa na powierzchnię.

11. Które rzeki wpadają do Wisły? Wybierz spośród: Pilica, Bzura, Wkra, Narew.

Z lewej: …......................

Z prawej: ….....................

12. Uzupełnij:

Symbolem Kampinoskiego Parku Narodowego jest …...................

Okolice Grójca słyną z …...............................

Gdy rzeka przetnie meander utworzy się …..............................

W parku zdrojowym w Konstancinie-Jeziornej zbudowano …........................ - gdzie rozpryskuje się solankę.

Charakterystyczne wycinanki ludowe tworzone są przez grupę etnograficzną - ….....................

13. Jaki kształt mają jeziora rynnowe? Dlaczego? Podaj dwa przykłady takich jezior.

14. Co mierzy się w skali Beauforta?

15. Co wyjątkowego znajduje się w Słowińskim Parku Narodowym?

16. Jaki kierunek ma:

wiatr, który usypuje mierzeję -

bryza nocna -

17. Ustaw miasta nadmorskie w kolejności od zachodu:

USTKA      ŁEBA        KOŁOBRZEG         GDAŃSK

18. Co to jest pradolina?

19. Czym się różni konurbacja od aglomeracji?

20. Wymień miasta na Górnym Śląsku?

21. Podaj nazwy związane z Górnym Śląskiem:

surowiec energetyczny wydobywany na Górnym Śląsku - …............................

hałdy na Śląsku o rozmiarach piramidy w Egipcie - …...............

pustyni – efektu eksploatacji piasku - …......................

największego miasta na Górnym Śląsku - …...................

sztucznego jeziora na Wiśle, skąd czerpana jest woda dla całego regionu - …...........................

22. Podaj cechy lessu:

23. Skąd się wziął wąwóz?

24. Jaka ważna roślina przemysłowa wspina się na tyczki (specjalnie przygotowane podpory).

Do jakich celów jest używana?

25. W jakim mieście na Wyżynie Lubelskiej można napić się lokalnej wody mineralnej?

26. Jaki kształt mają wypieki z ciasta w Kazimierzu Dolnym?

27. Wybierz odpowiedź: Jakie miasto na Wyżynie Lubelskiej nazywano idealnym?

a) Kazimierz Dolny; b) Lublin; c) Zamość, d) Szczebrzeszyn

28. Wybierz odpowiedź: Ilu mieszkańców liczy Warszawa?

    a) 500 tysięcy, b) 1,7 mln, c) 3 mln, d) 4,5 mln

29. Podaj nazwy miejsc w Warszawie:

Najwyższy budynek w Polsce - …................................

Pomnik na Placu Zamkowym - …................................

Ulica, przy której jest Pałac Prezydencki - …..........................

Pomnik na środku Rynku Starego Miasta - …........................

Pałac, w którym mieszkał Jan III Sobieski - ….....................

30. Uszereguj w kolejności strefy roślinne od równika do bieguna

TAJGA      TUNDRA      LAS RÓWNIKOWY       SAWANNA       MAKIA     

     PUSTYNIA GORĄCA      STEP          PUSTYNIA LODOWA